Het is misschien wel het grootste taboe binnen samengestelde gezinnen: toegeven dat je een hekel hebt aan je stiefkinderen. Zelfs als het alleen een gedachte is die soms opduikt, komt er vaak meteen schaamte, schuld of zelfafwijzing achteraan. Want wie zegt nou zoiets? Wie denkt dat? Wat zegt dat over jou als mens?
Maar wat als we deze zin, hoe pijnlijk deze ook is, niet veroordelen, maar onderzoeken? Wat als het uitspreken ervan juist een uitnodiging is tot verdieping, tot compassie, tot inzicht in jezelf en het systeem waarin je leeft?
Het verschil tussen gevoel en gedrag
Laten we vooropstellen: een hekel hebben aan iemand betekent niet automatisch dat je je ernaar gedraagt. Veel stiefouders die deze gevoelens herkennen, doen juist ontzettend hun best om vriendelijk, zorgzaam en betrokken te zijn. Maar hoe harder ze proberen, hoe groter soms de frustratie. Het conflict tussen wat je voelt en wat je zou willen voelen, is uitputtend.
Erkenning van je gevoel is dan geen luxe, maar noodzaak. Gevoelens die je probeert weg te duwen, drukken zich alleen maar sterker uit. Ze sluipen je lichaam in als spanning, je relatie in als afstand, je opvoeding in als irritatie. Door eerlijk te zijn over je binnenwereld, geef je jezelf ruimte om te ademen.
Wat zit eronder?
Gevoelens van afkeer, irritatie of zelfs haat ontstaan zelden uit het niets. Ze vertellen een verhaal. Misschien voel je je buitengesloten. Misschien loop je op eieren in je eigen huis. Misschien mis je erkenning van je partner, of voel je je overvraagd. Misschien projecteer je oude pijn onbewust op deze kinderen. Bijvoorbeeld vanuit je jeugd, eerdere relaties, of onvervulde verlangens.
Ook kan het zijn dat de kinderen gedrag vertonen dat objectief lastig is: grenzen overschrijden, respectloos zijn, passief-agressief reageren. Dat mag je benoemen. Je hoeft niet alles te verdragen. Maar het helpt als je onderscheid maakt tussen de persoon en het gedrag.
Het kind draagt meer dan jij ziet
In samengestelde gezinnen dragen kinderen vaak onzichtbare lasten. Loyaliteitsconflicten, verlies van het oorspronkelijke gezin, spanning tussen ouders. Soms reageren ze dat af op jou, de stiefouder. Niet omdat jij iets fout doet, maar omdat jij symbool staat voor alles wat anders is dan vroeger. Dat maakt jou tot mikpunt, maar niet tot oorzaak.
Systemisch gezien ben jij een nieuwkomer in een bestaand systeem. Als jij probeert liefde af te dwingen, of als jij onbewust een plek inneemt die niet van jou is, bijvoorbeeld die van de andere ouder, dan komt er verzet. Niet omdat jij slecht bent, maar omdat het systeem probeert zichzelf in balans te houden. Dat verzet voelt als afwijzing, maar is eigenlijk een uiting van trouw aan het oorspronkelijke systeem.
De rol van je partner
Je staat er niet alleen voor. Tenminste, dat zou niet zo moeten zijn. Jouw partner is degene die de brug kan slaan tussen jou en zijn of haar kinderen. Maar wat als hij/zij het niet ziet? Of niet durft te benoemen? Wat als hij/zij jou vraagt om “geduld” terwijl jij allang over je grens bent?
Dan is het tijd voor een eerlijk gesprek. Niet om de kinderen te bekritiseren, maar om jouw gevoelens te delen. Jouw pijn, jouw positie, jouw behoefte aan erkenning. Een partner die werkelijk ziet hoe jij je voelt, kan helpen om opnieuw kaders te stellen, verwachtingen bij te stellen, of simpelweg naast je te gaan staan. Alleen al dat laatste kan verzachten.
Wat kun je zelf doen?
- Erken je gevoelens, zonder oordeel.
- Zoek iemand om mee te praten: coach, therapeut, of iemand die deze weg kent.
- Onderzoek je eigen triggers. Waar doet dit aan denken? Wat wordt er in jou geraakt?
- Bouw aan je eigen leven buiten het gezin. Jouw identiteit is groter dan deze rol.
- Zoek verbinding op een manier die bij jou past. Klein, indirect, via humor of aandacht voor iets wat het kind leuk vindt. Niet forceren, maar openen.
Liefde is niet altijd een gevoel
Liefde is soms een keuze. Een houding. Een manier van aanwezig zijn. En zelfs als je nooit van je stiefkinderen gaat houden zoals van je eigen kinderen (of überhaupt niet), kun je wel vanuit volwassenheid besluiten om jouw plek met waardigheid in te nemen. Dat is misschien wel de krachtigste vorm van liefde die er is.
Dus ja, misschien heb je een hekel aan je stiefkinderen. En dat mag je voelen. Want pas als je stopt met jezelf afwijzen, kun je werkelijk beginnen met ruimte maken. Voor jezelf. En uiteindelijk ook voor hen.